Agust Comte Ve Sosyoloji-1

 

Modern anlamda ilk bilim filozofu olarak Kabul edilen Auguste Comte 17 Şubat 1798 ila 5 Eylül 1857 tarihleri arasında yaşamış olan büyük Fransız sosyolog, matematikçi ve sosyolojinin kurucusudur. Agust Comte’un sosyolojinin gelişimine katkılarını incelemeden önce Come’tu olduğu kişi olmasında etkin olan yaşam öyküsünü ve bulunduğu dönemin konjonktürel özelliklerini ele alalım. Yaşadığı dönemler, yaşam öyküsü onun düşüncelerini anlamak açısından bize yardımcı olabilir.

 

Agust Comte Hayatı ve Yaşadığı Dönemin Özellikleri

 

Vergi memuru olan babası ve annesi, kralcı ve koyu Katolikti. O dönemde  Fransa’da yayılan Cumhuriyetçiliğe ve kuşkucu görüşlere karşıttılar. Küçük Comte bu çatışmalı ortamda tarafını belirledi: Katolik Kilisesi’ne ve kralcılığa karşı çıktı.14 yaşında Katolik Kilise’sinden ayrıldı.

 

Ekim 1814 de Paris Politeknik okuluna girdi. Okulun zamana bağlı sıkı disiplini, baş eğmez tavırlı Comte’a göre değildi. Burada 2 yıl kaldı. Napolyon Elbe adasına kaçtığında, ondan nefret ettiği halde, Paris’in yabancı işgalinden kurtarılması amacıyla savaşa giden öğrencilere katıldı.

 

Geceleri okuldan kaçıp, Paris sokaklarında dolaşması, okul yönetimine yönelik bazı davranışları nedeniyle, polis gözetiminde Montpollier’e gönderildi. Okulu da Cumhuriyetçi eğilimlileri nedeniyle, yönetim tarafından kapatıldı. Comte, adeta toplumun aynası olan Paris’ten uzak kalamadı. 18 yaşında Paris’e döndü. Bu yeni döneminde, özellikle Felsefe ve Tarih kitapları okudu.

 

19. yy. Fransız düşünürlerinden, Montesiquieu Condorcet, Turgot’nun görüşlerinden etkilendi. Etkilendiği düşünürler arasında, Hume ve Kant da bulunuyordu. İçinde yaşadığı toplumsal koşullar ve anılan düşünürlerin görüşlerinden de yararlanarak kendi özgün sentezini oluşturdu.

 

Tanıştığı kişiler arasında, sosyalizmin kurucularından Saint-Simon da vardı. Toplumsal konuların yanı sıra, matematik, astronomi, fizik, kimya, biyoloji çalışmalarını da sürdürdü. 1830-48 yılları arasında her yıl programlı olarak işçilere dersler verdi.(Temel astronomi kursu) Politeknik Okul’da matematik öğretmeye başladı.

 

Sekiz yılını alan, “Olgusal Siyasal Sistem” (1851-54) adlı yapıt, sosyolojinin tanımını da içeriyordu.Yazıları geniş bir kitleyi etkilemeye başlamıştı. Dünyanın her yanındaki olgucu gruplarla yazışıyordu. Mayıs 1857’de, eylül ayında öldü. Kendi isteği olarak mezar taşına şunlar yazıldı:

 

“İlke olarak aşk, temel olarak düzen, amaç olarak ilerleme”

 

Sosyolojinin Ortaya Çıkışında Etkili Olan Toplumsal Olaylar

 

Sosyoloji, kendisine konu aldığı toplumlar gibi tarih içinde oluşmuş bir bilgi sistemidir. Bu nedenle sosyoloji kendi doğuş ve gelişme koşullarından yakından etkilenmiştir. Sosyolojik bilgiler, ancak kendi tarihleri ile olan ilişkileri içinde bir anlam kazanabilir (Sezer, 2006).

 

19. yüzyılda başta Fransa olmak üzere, İngiltere ve Almanya’da Aydınlanma, Fransız devrimi ve sanayi devriminin yol açtığı bir toplumsal kargaşa yaşanmıştır. Toplumsal değişime yeni yöntemlerle yön verilmesi gerektiği düşüncesiyle sosyolojinin isim babası hem de din sosyolojisinin  önde gelen temsilcilerinden olan Auguste Comte toplumsal sorunların çözümü için bilimin ve insan aklının birbirini takip etmesi gerektiğini, ileri sürer.

 

Sosyoloji Biliminin doğuşunu ve Auguste Comte’nin yeterince anlaşılabilmesi için, sosyolojinin ortaya çıkışına zemin hazırlayan 19. yüzyıl Batı Avrupa’sının içinde bulunduğu tarihsel ve toplumsal koşulların bilinmesi gerekmektedir. Bu tarihsel ve toplumsal koşulların en belirleyicileri ise Sanayi Devrimi ile Fransız Devrimi’dir.

 

İlki endüstrinin kapitalist bir niteliğe bürünmesidir, diğeri ise kapitalist endüstrinin siyasi bir sonucu ve zorunlu toplumsal kurum ve ilişkilerin inşa sürecidir. Sosyolojinin doğuşunu yakından kayıtlayan diğer tüm süreçler (bilimsel gelişmeler, kentleşme vb.) bu iki temel olayın etrafındaki gelişmelerdir.

 

 Diğer bölümde aşağıda sıralanan toplumsal olaylar ile sosyolojinin ortaya çıkışı arasındaki ilişki yakından incelenecektir.

 

1)- Aydınlanma düşüncesinin etkisi

2)- Politik Devrimler

3)- Sanayi Devrimi ve Kapitalizm

4)- Kentleşme

 

Bu bölüme bir virgül atıp devamını bir sonraki yazıya bırakalım.

 

O zamana kadar lütfen yorum ve değerlendirmelerinizi yazmaktan çekinmeyin.

 

 

KAYNAKLAR

Sezer, B. (2006a). Sosyolojinin Ana Başlıkları. İstanbul: Kızılelma Yayıncılık. Suğur, N. (2017).

 

 

 

Zeynep Uyanık / Sosyolog/ Yazar