İntihar Etmeyi Önlemek Ve Desteklemek Mümkün Mü?

  

Kendini öldürmeyi düşünen ve daha önceden kendini öldürmeyi deneyen birçok insan intihar etmenin baş edemeyeceğini düşündüğü ya da hissettiği duygulara yönelik tek çözüm yolu olduğunu sanmaktadır. Hissettiği duyguların çok yoğun olmasından dolayı çözüm yollarını göremez.

 

İntihar etme ile ilgili düşünceler çoğunlukla kalıcı değildir. Dayanılmaz olarak görülen acıyı hafifletmek ya da başedilmez olarak görülen acı ile başa çıkmak mutlaka mümkün olacaktır. Önemli olan kimsenin bu zorlu süreci tek başına yaşamak zorunda olmadığının bilinmesidir.

 

Unutulmamalıdır; çevredeki insanlardan yardım almak, yardım talebinde bulunmak atılabilecek ilk ve en önemli adımdır.

 

1. Eğer Siz Kendinizi Öldürmeyi Düşünüyorsanız Şunlar Yapılabilir:

 

Unutulmamalıdır ki eğer yoğun bir duygusal ya da fiziksel acı yaşıyorsanız algılarınız yaşadığınız bu yoğun acıdan çok etkilenir ve yaşamınıza son vermek isteyebilirsiniz ama acıya son vermekle yaşamınıza son vermek aynı şey değildir.

 

Rahatlama hissi sadece yaşarken hissedilebilecek bir duygudur. İntihar etmeyi düşünmek zayıflık, eksiklik, delirmiş olmak da değildir. İntihar etmeyi, yaşamı sonlandırmayı düşünmek mutlaka bunu yapmak veya yapacak manasına gelmez bir çok insan intihar etmeyi düşünür ama intihar etmeyebilir çünkü yaşadığınız kötü dönemler geçicidir.

 

• Kendinize zaman verin bir şey yapmadan önce bir gün veya bir hafta  bekleyin unutulmamalıdır ki hissetmek ile yapmak aynı şey değildir. İntihar etmeyi istemeniz bunu yapacağınız manasına gelmez. Böyle zor bir dönemde size destek olacak, sizi yargılamayacak, eleştirmeyecek insanlar da mevcut. Bu kişi arkadaşınız, ailenizden biri ya da bir terapist olabilir. Kendinize verdiğiniz zamanı sizinle ilgilenecek kişiye duygularınızı anlatarak geçirebilirsiniz.
• Kendinize zarar verebileceğiniz ortamdan uzak durmaya çalışın kendinizi sosyal hissetmeseniz bile güven de olduğunuzu hissettiğiniz insanlarla birlikte olun insanların arasına karışın.
• Madde kullanmaktan kaçının (alkol, esrar, kokain) gibi istemiyorsanız bile günlük rutinlerinize devam edin ve dışarı çıkmaya çalışın. Geçmeyecekmiş gibi  gelse de bu zor dönemler de geçecek... 
• Hissettiğiniz yoğun suçluluk, çaresizlik,  anlamsızlık gibi duyguları içinde geçmekte olduğunuz karanlık ve uzun bir tünel gibi düşünebilirsiniz geçerken çok karanlık ve acı verici olabilir. Ancak bu duyguların içinden geçerek daha ferah hissedebileceğiniz yeni ve farklı duygular oluşturmak mümkündür.
• Kendinizi çok fazla umutsuz hissediyorsanız yiyemiyor, çalışamıyor, uyuyamıyor ve acının geçmeyeceğini düşünüyorsanız; intihar etme düşüncesi eğer bir plana dönüşüyorsa acil olarak bir uzmana başvurmanız gerekmektedir.

 

2. İntiharı Düşünen Bir Yakınınız İçin Neler Yapabilirsiniz?

• İlk olarak yapabileceğiniz şey; yargılamadan sakince konuşmak olacaktır. Önemli olan ilgilenildiğini hissetmek ve bilmektir ve yalnız olmadığını görmektir.
• Sizinle duygularını, düşüncelerini paylaştığı için mutlu olduğunuzu söyleyebilirsiniz. Ona destekleyici, umutlandırıcı şeyler söylemeye çalışılmalıdır.
• Çözüm önerileri sunmaya çalışın; intihar planını, planın ayrıntılarını intihar için kullanacağı araçlara ulaşıp ulaşamayacağını öğrenin. 
• Kişi eğer intihar etme zamanını ve nasıl bir şekilde intihar edeceğini belirlemişse bu acil bir risk olduğunu gösterir. Paniklemeden hastaneye götürebilir veya ambulans çağırabilirsiniz. 
• Bir intihar planını asla sır olarak taşımayın. Bu sorumluluğu tek başınıza üstlenmeyin, kişinin düşüncesini değiştirmek amacıyla utandırmayın ve yargılamayın. Bu, suçluluk ve umutsuzluk hislerini artıracaktır.
• Yaşadıklarının intihar etmeyi gerektirmediğini söyleyerek bu durumu küçümsemeyin. Önemli olan yaşanılan sorunun büyük olması ya da kötü olması değil bu sorunu deneyimleyen kişiyi ne ölçüde etkilediğidir.
• Kendini öldüremeyeceksin gibi bir şey söylemeyin; yardım alabileceğini ve bu yaşadığı zor günlerin geçeceğini söyleyin.
• Tanıdığınız kişinin durumunu takipte kalın. Çok acil bir risk yokken bile desteklemeniz çok önemli olacaktır.
• Bir yakınınızın intihar etmeyi düşünmesi destek olmaya çalışan kişi için de çok zordur. Bu durum ile baş etmek için uzman birinden yardım alabilirsiniz.
• Son zamanlarda ekonomik zorluklar artan ayrımcılık ve nefret söylemleri gittikçe azalan güvenilir alanlar bizleri umutsuz ve çaresiz hissettirebilir. Yaşanan bunun gibi  zorluklar insanlara herhangi bir çıkış yolunun olmadığını düşünmesine sebep olabilir ve mutsuz hissettirebilir. Buna benzer dönemlerde insanların kendine zarar vermek gibi düşünceleri oluşabilmektedir.
• Sizin veya bir yakınınızın daha önceden kendine zarar verme teşebbüsü olduysa ya da her hangi bir teşebbüsü olmamış ama kendine nasıl zarar verebileceğine yönelik bir plan veya bir düşünceden bahsediyorsa.... 
• Anlattığı teşebbüse ulaşım şartları kolaysa ve yoğun bir utanç ve suçluluk gibi duygular hissediyorsa... 
• Herhangi bir özelliğinden dolayı damgalanma yaşıyorsa...
• İşsizlik veya evsizlik gibi problemleri varsa... 
• Hayatının son dönemlerinde önemli bir kayıp olmuşsa... 
• Artmış madde kullanımı (alkol, esrar, amfetamin kokain) gibi ve bunlarla ilgili problemleri varsa... 
• Kişi kendini sosyal hayattan izole etmiş, yalıtılmış hissettiğini anlatıyorsa...
• Hayatını riske atacak davranışlarda bulunuyorsa...
• Herhangi bir psikolojik tanısı mevcutsa (depresyon bipolar şizofreni)... 
• Kapana sıkışmış veya dayanılmaz bir acı çekiyormuş gibi hissettiğini anlatıyorsa... 
• Yakınlarına yük olduğunu hissettiğini söylüyorsa şunları yapabilirsiniz:
• İntihar etmeyi düşünen kişiyle rahat ve açıkça konuşmalı onu dikkatli dinlediğinizi hissettirmelisiniz.
• Kişinin kendini rahat hissettiği bir ortamda konuşulmalıdır
• İlk olarak "nasılsın" sorusu ile başlanabilir ama eğer otomatik bir "iyiyim" cevabı alınırsa “gerçekten nasıl olduğunu bilmek istiyorum” diye tekrardan sorulabilir.
• İntihar düşünceleri olan kişiye onun sağlığı ve iyilik hali için endişelendiğinizi söylemek ona kendini değerli hissettirecektir.
• Ya da “benim günüm çok kötü geçti senin günün nasıldı?” diye sorarak da konuşmaya başlanabilir.
• “Evde, işte, okulda her şey yolunda mı?” diye sorarak da başlanabilir. Problemlerini onun adına çözmek yerine empati kurmaya ve yargılamadan dinlemeye çalışılmalı
• “İntihar etmeyi düşünüyor musun?” diye açıkça sorulabilir; cevap "evet" olabilir yargılamadan empatiyle dinlenmeli. Bu tür zor dönemler ile baş edebilecek yolların olduğu ve beraber bu zor zamanları atlatabilecek bir çözüm bulabileceğinizi söyleyebilirsiniz.
• İntihar etmeyi düşünen kişinin güvendiği bir yakınına bu durumdan haberdar edebilirsiniz.
• Bu bilgi sadece bilmesi gereken yakınları ile yalnızca gerektiği kadar paylaşılmalıdır.
• İntihar etmeyi düşünen kişi halihazırda bir pskolojik yardım alıyorsa pskolog ya da psikiyatristle iletişime geçip bilgilendirilebilir.
• İntihar etmeyi düşünen kişi öncelikle psikiyatriste gitmeli ve eğer psikiyatrist terapi almasını gerekli görüyorsa bir pskoloğa gitmelidir.
• Tanıdığınız kişinin intihar etmesiyle ilgili çok ciddi kaygılarınız varsa bir ambulans çağrılabilir veya intihar etmeyi düşünen kişi ile beraber psikiyatri bölümü olan bir hastaneye gidilebilir.
• İntihar etmeyi düşünen kişi hastaneye gitmeyi reddediyorsa yakın çevresindeki güvendiği kişiler ile intihar etmeyi düşünen kişinin  yalnız kalmaması sağlanarak acil yapılması gerekenler konusunda bir iş birliği oluşturulabilir.
• Kişinin kendine zarar vermeye teşebbüs ettiğinden kuşkulanıyor ve kişiye hiç bir şekilde ulaşamıyorsanız veya bu teşebbüsten oldukça eminseniz intihar etmeyi düşünen kişinin yanına gidebilir ve ambulans çağırabilirsiniz.
• Ama intihar etmeye teşebbüs etmiş olabilecek kişinin kapıyı açmaması ya da kapıyı açabilecek halde olmaması halinde polis çağırabilirsiniz. Ve kapı kırılarak kişiye sağlık görevlileri tarafından acil bir şekilde müdahale edilebilir.

 

Kaynakça

Çıvak, E. İntiharı Önleme Birlikte Neler Yapabiliriz. Spod Psiko+ Ekibi 7-16

Spod.org.tr

Www.seyhanram.meb.k12

 

Zeliha Kızılbağlı / Demokrasi Üni. Psikoloji Öğrencisi