PSİKO-SOSYAL AÇIDAN SANAT-KÜLTÜR-TOPLUM

Sanat ve kültür, toplumların temel yapı taşlarından biridir. Ayrıca insanların kimliklerini oluşturan önemli unsurlardır. Sanat ve kültürün toplumdaki rolü büyük ölçüde kültürel mirasın korunması ve geliştirilmesiyle ilgilidir. 

Sanatın Toplumdaki Rolü ve Kültürel Mirasın Korunması

Sanat ve kültür, bir toplumun kimliğini belirleyen ve geçmişle gelecek arasında köprü kuran unsurlardır. Özellikle kültürel miras, bir toplumun geçmişten gelen değerlerini, geleneklerini ve sanatsal eserlerini içerir. Kültürel mirasın korunması, bu değerlerin gelecek nesillere aktarılmasını sağlar ve toplumun kimliğinin korunmasına yardımcı olur.

Sanatın Toplumdaki Rolü:

Sanat, toplumda birçok farklı rol oynar ve insanların duygularını, düşüncelerini ve deneyimlerini ifade etmelerine yardımcı olur. En geniş ifadesiyle onlara rahat bir ifade özgürlüğü sunar.

Çünkü sanat, insanların düşüncelerini ve duygularını özgürce ifade edebilecekleri bir platformdur. Bu yönü de toplumda çeşitliliği ve özgünlüğü teşvik eder.

Bu çeşitlilik ve özgünlük bireylerin bir parçası oldukları kendi toplumlarını anlamlandırmalarına da yardımcı olur. Her bireyin öncelikli sorumlulukları arasında en önemlisi toplumsal meselelerin çözümünde aktif rol oynamaktır. 

Sanat, toplumsal sorunlara dikkat çekmek ve değişim için ilham vermek için kullanılabilir. Mesela sanatçılar sosyal adalet, çevre koruma ve insan hakları gibi konuları işleyerek toplumsal farkındalık yaratabilirler. Böylelikle toplumlarına karşı üstlenmiş oldukları sorumluluklarının hakkını vermiş olurlar.

Kültürel Mirasın Korunması İçin Stratejiler:

Sanatsal faaliyetler içine doğdukları toplumların kültürel dokusunu da oluşturmaktadır. İnsanlık tarihine bakıldığında her toplumun kendi kültürüne mal olmuş sanat çalışmaları adeta bir kimlik gibi görünmektedir. Kimliktir de aslında... Nesiller boyu toplumların gelişim ve dönüşüm periyotlarını belirleyen kilometre taşlarıdır. Dolayısıyla kültürel mirastır ve korunmalıdır.

Kültürel mirasın korunması, tarihi yapıların, geleneklerin, el sanatlarının,resim, heykel gibi sanat eserlerinin  ve diğer kültürel unsurların gelecek nesillere aktarılmasını sağlar. Bu aktarımın kolaylaşması için etkili stratejiler geliştirilmelidir. 

Geliştirilebilecek olası stratejileri şu başlıklarla inceleyebiliriz:

Koruma ve Restorasyon: Tarihi yapıların ve sanat eserlerinin korunması ve restorasyonu, kültürel mirasın fiziksel olarak korunmasını sağlar. Mesela, antik şehirlerin korunması ve restore edilmesi, o toplumun tarihini ve kültürünü gelecek nesillere aktarır.

Eğitim ve Farkındalık: Kültürel mirasın önemi hakkında eğitim ve farkındalık programları düzenlenmelidir. Okullarda, müzelerde ve kültürel merkezlerde düzenlenen etkinlikler, insanların kültürel mirasa olan ilgisini artırır.

Dijital Arşivleme ve Erişim: Teknolojinin kullanımıyla, kültürel miras dijital olarak arşivlenebilir ve geniş kitlelere erişilebilir hale getirilebilir. Bu, kültürel mirasa olan ilgiyi artırır ve koruma çabalarını destekler.

Kültürel Etkileşim ve İşbirliği: Farklı kültürler arasında etkileşim ve işbirliği teşvik edilmelidir. Kültürel etkinlikler, festivaller ve değişim programları, insanların farklı kültürleri anlamalarını ve takdir etmelerini sağlar.

Bugüne kadar uygulanmış çalışmaları Türkiye açısından değerlendirmek ve örneklendirmek gerekirse: 

* İstanbul'daki Ayasofya ve Topkapı Sarayı gibi tarihi yapılar, kültürel mirasın korunması için başarılı birer örnektir. Bu yapılar, yıllar boyunca korunmuş ve ziyaretçilere açık kalarak toplumun kültürel mirasa olan bağlılığını artırmıştır.

*Türkiye'de çini, halı dokuma, seramik gibi el sanatları, kültürel mirasın korunması ve gelecek nesillere aktarılması için önemli bir rol oynamaktadır. Bu el sanatları, geleneksel yöntemlerle üretilmekte ve kültürel etkinliklerde sergilenmektedir.

Sonuç olarak denilebilir ki; sanat ve kültür, toplumun kimliğini oluşturan ve kültürel mirasın korunması için önemli araçlar sunan unsurlardır. Konuyu Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisinde yayınlanmış olan bir makalenin şu enfes girişi ile tamamlayalım:

“Kültürel mirasın korunması evrensel bir mesele olup, dünya devletlerince kültürel mirasın korunmasına 
ilişkin pek çok sözleşme, tüzük ve bildiri yayınlanmıştır. Türkiye‟de de, taraf olunan Venedik Tüzüğü, Dünya 
Doğal ve Kültürel Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme, ICOMOS, ICOM, Avrupa Mimari Mirasının 
Korunması Sözleşmesi, Arkeolojik Mirasın Korunmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi gibi yasal dayanaklar ve 
kuruluşlar ile kültürel miras koruma altına alınmaya çalışılmaktadır.”

Kaynak: 

Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi https://doi.org/10.33712/mana.827589
Yıl: 2021, Cilt: 4, Sayı: 1, ss.97-110

https://doi.org/10.33712/mana.827589

 

Mesude Bozkurt / Klinik Psk Uzmn