Okula Merhaba

Yeni eğitim öğretim yılı ile birlikte bir çok çocuğumuz ilkokul, kreş Yeni eğitim-öğretim yılı ile birlikte birçok çocuğumuz ilkokul, kreş, anasınıfı gibi heyecanlarla doldu. Bu çocukların duygu durumu hakkında bir fikir alışverişinde bulunalım mı?  

Anne karnına yerleştikten sonra her zaman yanlarında bir destekçi, ihtiyaçlarını gideren, sevgiyle saran annelerden ilk ayrılık vaktidir okula başlama dönemi. Bu dönemin çocuklarımızın ve anne-baba hayatında büyük önemi vardır. Çünkü yeni bir adımdır hem çocuk hem de anne baba için heyecan ve belirsizlik bir aradadır.

Bu dönemde aileden ayrılma, okula ve yeni çevreye adapte olma gibi çocuklar için biraz zorlayıcı bir dönem olsa da yeni arkadaşlıklar, yeni oyunlar, sosyal becerilerin artması gibi birçok olumlu olay beraberinde gelir.

Her çocuk bir kaşiftir. Yeni şeyler öğrenmek, keşfetmek,merak duygusu okulu sevmelerinde en büyük etkendir. Okula başlama dönemi ile birlikte çocukların kendilerini ifade etme, dil gelişimi, oyuncak ya da eşya paylaşımı, özgüvenli olma gibi sosyal becerilerin arttığı görülmektedir.

Çocukların heyecanı ve tedirginliği kadar ebeveynlerde de bu dönemde heyecan ve gurur yaşarken bir yandan da çocukları için endişe duyarlar. Çocukları bebeklik döneminden çıkıp çocukluk dönemine adım atmıştır. Gözlerinin önünde büyüyen çocuklar için en iyi okulu, en iyi ortamı bulmak ebeveynlerin endişe duyduğu şeylerden biridir.

Bunların yanı sıra çocuklarının nasıl arkadaşlık kuracağı, yeni çevreye uyum sağlayabilecekler mi gibi endişeleri içten içe duygusallıkla birleşir ve daha korumacı olmalarına daha iyi araştırma yapıp gönüllerindeki okulu bulma çabası bu dönemin zorlayıcı etkenlerinden biridir.

Ve sonunda o muhteşem gün gelmiştir. Okul kaydı yapıldıktan sonra her gece beş gün... Dört gün...Üç gün… Bir gün sonra okula gideceğim diye sayılan “OKULDA ILK GÜN” dediğimiz o sabah gelmiştir.

Geceden duş aldırdığımız çocuğumuz çantasını hazırlamıştır. Heyecanla okul hakkında konuşarak uyumuştur. En güzel kıyafetler giyilmek üzere hazırlanmış, hem aile için hem çocuk için telaşlı bir kahvaltı sonrası okula gidilmiştir.

Oryantasyon süreci olan okullarda anne ya da baba kapıda bir süre bekler. Bu dönemde çocuklar öğretmenle tanışma, arkadaşlarla tanışma gibi etkinlikler yapar. Anne ve babalar yavrularının büyüdüğünü hissedip duygulanır ve istemsizce gözlerden süzülen mutluluk gözyaşı olur ya da kalpte inanılmaz bir ritim...

En nihayetinde çok özel ve önemli bir gündür. İlk birkaç hafta uyum süreci olarak adlandırdığımız dönemdir.  Bu aşamada veliler öğretmenlerle koordineli bir şekilde ilerler ve çocuklarına her konuda destek olmalıdır; sonuçta alışma o kolay olmayabilir, çocuk okula gitmek istemeyebilir, anneden ayrılmak istemeyebilir. En büyük destek yine anne baba olmalıdır. Bu süreci travmasız atlatmak önemlidir.

Peki uyum sürecinde neler yapılmalıdır ?

Uyum Sürecinde Aileden Beklenenler

Ailelere okula başlama sürecinde hem kendilerinde hem de çocuklarında ortaya çıkan kaygının normal olduğu belirtilmelidir. Gerçekleştirilecek ilk toplantıda ailelerden beklenenler net bir biçimde açıklanmalıdır. 

Ailelerin uyum sürecinin etkili olmasına katkı sağlamak için yerine getirmesi gereken sorumluluklar şu şekilde sıralanabilir:

• Öncelikle çocuğun zihninde okulla ilgili olumlu bir görüntü oluşması gerekir. Okuldan söz ederken; “Okulun çocuklar için  düzenlenmiş özel bir yer olduğu, orada çocukların hoşuna gidecek  etkinliklerin yapıldığı, oyunlar oynandığı, okulun yeni arkadaşlar  edineceği hoş bir yer olduğu” vurgulanmalıdır.

• Aileler çocuklarına okulunu ve öğretmenini tanıtmalı, çocuklarının  öğretmenine güven duymasını sağlayıp ihtiyaç duyduğu her an öğretmeninden yardım isteyebileceğini anlatmalıdır.

• Aile çocuklarını okulda ne kadar zaman geçireceği, gidiş geliş Saatleri konularında bilgilendirmelidir.

• Aileler; öğretmen, okul ortamı, sınıf ortamı vb  konularda çocuğun yanında olumsuz söylemlerde bulunmamalıdır.

• Çocuğun herhangi bir uyum problemi yaşaması durumunda sınıfındaki diğer çocuklarla karşılaştırmamalı, çocuğun benliğine zarar verecek ifadelerden örneğin; “Ağlarsan sana kötü çocuk derler, seni okula almazlar.”, “Seni bebeklerin gittiği sınıfa alırlar” uzak durulmalıdır.

• Aileler, uyum haftası sürecinde öğretmen ve okul yönetimi ile iş birliği içerisinde olmalıdır.

• Aileler, öğretmen tarafından açıklanan program uygulama çizelgesine uyum sağlamalıdır.

Uyum Sürecinde Öğretmenden Beklenenler

Uyum sürecinde başat rol okul öncesi öğretmenlerine aittir. Çocukların yeni bir ortama girdiği ve yeni girdiği bu ortama uyum sağlamasının vakit alacağı göz önünde bulundurulmalıdır. Her çocuğun uyum sürecinde göstereceği tepkiler ve okula alışma süreleri birbirinden farklı olabilir. Bu durumun normal  olduğu unutulmamalıdır. Çocukların ve ailelerin okula uyum süreçlerinin  başarılı bir biçimde tamamlanmasında öğretmenlerin sorumlulukları şu şekilde sıralanabilir:

• “Okula Uyum Rehberi” okunmalı ve süreç okula uyum çizelgesine uygun olarak yürütülmelidir.

• Aileler ve okul yönetimi ile iş birliği sağlanmalı, süreçteki rol ve sorumlulukları konusunda bilgilendirme yapılmalıdır.

• Sınıf ortamı eğitim öğretime hazırlanmalıdır.

•  Gerçekleştirilecek toplantı öncesinde aileler ile iletişim kurulmalı; toplantının yeri, saati, içeriği  konularında bilgilendirme yapılmalıdır.

• Çocuğun okula uyumunu hızlandıracak okulun tanıtılması, sınıf içi etkinliklerin yürütülmesi, ailelerin evde yapabilecekleri etkinlikler anlatılmalı.

Uyum Sürecinde Kaçınılması Gereken Davranışlar 

Uyum haftasında yapılan bazı hatalı davranış ve uygulamalar uyum sürecini zorlaştırmaktadır. Bu davranışlar şu şekilde özetlenebilir:

• Çocuğun ayrılmakta zorlandığı bir yetişkin tarafından okula getirilmesi,

• Okulda vedalaşma sürecinin çok uzun veya çok kısa tutulması,

• Ailenin belirlenen program dışında çocukla birlikte sınıfa girmesi,

• Çocuğun öğretmen ve okul ile korkutulması,

• Velinin çocuğa “Okulda sıkıldın mı? Okulda korktun mu?” gibi  olumsuz ifadeler kullanarak sorular sorması,

• Çocuğun okula alışması ile ilgili kaygılarının aile tarafından çok fazla dile getirilmesi,

• Çocuğun okulda geçireceği saatler için aile bireylerinin çocuğun  yanında planlamalar yapması ;“Sen okula gittiğinde biz de  kardeşini parka götüreceğiz”,

• Aile bireylerinin çocuğun okula gitmesi ile ilgili tutarsız  davranışlar sergilemesi.

Çocuğun okula uyum sağlayabilmesi için bu davranış ve söylemlerden kaçınmanın gerektiği aileler ile yapılan toplantıda  özellikle vurgulanmalıdır. Okula başlama sadece eğitim hayatının değil aynı zamanda çocuğun sosyal ve duygusal gelişimi için de büyük bir adımdır. Bu süreçte aileler sabırlı, destekleyici ve anlayışlı  olmalıdır. Gerekirse bir pedagog desteği alınabilir.

Çocuklarımızın gelecekte daha iyi yerlerde olabilmesi için okul dönemi önemlidir.

Tüm yavrularımızın dilediği gibi okullarda okuyabilmesi ve ailelerle beraber koordineli bir şekilde güzel ilerleyebilmesi dileğiyle

KAYNAKÇA:.https://tegm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2023_08/27191513_Okul_OYncesi_EgYitim_Okula_Uyum_Rehberi.pdf

Fazilet Yıldırım/ Loftania Yazarlar